Οι προηγούμενες χρεοκοπίες της Ελλάδας

Μετά την απόφαση της κήρυξης της Ελλάδας σε καθεστώς πλήρους χρεοκοπίας από την ISDA, αξίζει να δούμε ιστορικά τις προηγούμενς περιπτώσεις που η Ελλάδα είχε πτωχεύσει:
Μετά την αδυναμία του να εξυπηρετήσει τα δάνεια των πρώτων χρόνων της ύπαρξής του, το νεότευκτο ελληνικό κράτος υποχρεώθηκε να μείνει εκτός αγορών ως το 1878. Η επανάκαμψή του στις αγορές ταυτίστηκε χρονικά με σημαντικές αλλαγές στο πολιτικό του σύστημα. Η ηγεμονία του εκσυγχρονιστή Χαρίλαου Τρικούπη στο πολιτικό σκηνικό καθ’ όλη τη δεκαετία του 1880 και η μετατροπή του πολιτικού συστήματος σε δικομματικό προσέδωσε σταθερότητα και αναπτυξιακή προοπτική.

Ο τρικουπικός εκσυγχρονισμός έδωσε έμφαση στα μεγάλα δημόσια έργα, τα κεφάλαια για τα οποία αντλήθηκαν όμως από υπέρογκο δανεισμό. Από το 1879 ως το 1890 το ελληνικό Δημόσιο συνήψε 8 εξωτερικά δάνεια και 5 εσωτερικά.

Το διεθνές περιβάλλον ήταν ευνοϊκό για κάτι τέτοιο. Μετά τη χρηματιστηριακή κρίση του 1871-1873 και τη βαθιά ύφεση του1882-1886 αρκετοί ξένοι κεφαλαιούχοι αναζητούσαν επενδύσεις εκτός της εκβιομηχανισμένης Ευρώπης, που είχε πάψει πλέον να δίνει μεγάλα περιθώρια κέρδους. Η απόδοση των ελληνικών κρατικών χρεογράφων της περιόδου ανερχόταν ως και το 15%, με βάση τις χρηματιστηριακές τιμές τους, όταν τα άλλα επιτόκια κυμαίνονταν στο 1% με 6%. Αυτό πρακτικά σήμαινε ότι ο χρόνος απόσβεσης του κεφαλαίου ήταν πολύ σύντομος, το πολύ 8 χρόνια.  

Φυσικά, λόγω της επισφάλειας της επένδυσης, ενδιαφέρον έδειχναν κυρίως οι πεπειραμένοι κερδοσκόποι, που πάντως γνώριζαν από το παρελθόν ότι ακόμη και σε περίπτωση χρεοκοπίας κάποια μορφή ρύθμισης θα τους εξασφάλιζε τα προσδοκώμενα κέρδη τους.

Για το ελληνικό κράτος, ωστόσο, ο υπερδανεισμός αυτός ήταν καταστροφικός. Το 1876 το δημόσιο χρέος ανερχόταν μόλις στο 60% του ΑΕΠ. Το 1887 είχε τετραπλασιαστεί και το 1893 είχε επταπλασιαστεί, φτάνοντας το 230%. Aπό ένα σημείο και μετά το κράτος δανειζόταν μόνο για να εξυπηρετεί τα τοκοχρεολύσια παρελθόντων δανείων. Για το γιγάντιο αυτό ύψος του χρέους δεν ευθύνονταν μόνο τα μεγάλα δημόσια έργα. 

Το κράτος είχε μετατραπεί σε προνομιακό πεδίο προσλήψεων με κομματικά κριτήρια, όπως ακριβώς είχε συμβεί και στην δεκαετία του '80 στην Ελλάδα.

Οι συνέπειες της πτώχευσης του 1893 ήταν ποικίλες. Η χώρα τέθηκε υπό τη μακρά επιτήρηση του Διεθνούς Οικονομικού Ελέγχου (στον οποίο αντιπροσωπεύονταν 6 χώρες), ως τα μέσα του 20ού αιώνα, με πολύ ευνοϊκούς όρους για τους δανειστές.

 Ακόμα πιο πολλές αναλογίες με τη σημερινή κρίση είχε η κατάσταση στην Ελλάδα και το διεθνές περιβάλλον που οδήγησε το ελληνικό κράτος στο χρεοστάσιο του 1932, επί κυβερνήσεως Ελευθέριου Βενιζέλου. Η απαρχή της οικονομικής κρίσης προέκυψε και τότε από το χρηματιστηριακό κραχ της 19ης Οκτωβρίου 1929 στην άλλη όχθη του Ατλαντικού.

Η κρίση της αμερικανικής οικονομίας πέρασε σχετικά γρήγορα στη Γηραιά Ήπειρο, με την ηττημένη στον πρόσφατο Μεγάλο Πόλεμο Γερμανία να τη βιώνει πιο βαριά απ’ όλες τις ευρωπαϊκές χώρες.

Το 1931 το γερμανικό κράτος δήλωσε αδυναμία καταβολής των πολεμικών επανορθώσεων, ενώ και μια μεγάλη γερμανική τράπεζα κήρυξε πτώχευση. Στη Γαλλία η κρίση έλαβε κυρίως τη μορφή δημοσιονομικής κρίσης λόγω της πτώσης των φορολογικών εσόδων από την ύφεση στην αγορά, ενώ στη Βρετανία ο αντίκτυπος ήταν πολύ μεγαλύτερος, με αποτέλεσμα το καλοκαίρι του 1931 η αγγλική λίρα να εγκαταλείψει τον κανόνα του χρυσού. Οι συνέπειες για την Ελλάδα ήταν άμεσες, καθώς η δραχμή ήταν συνδεδεμένη με το χρυσό μέσω της λίρας.

Η κρίση του 1929 ήρθε να υπονομεύσει τους στόχους αυτούς, υποβοηθούμενη από τη φανατική παραταξιακή κουλτούρα που είχε διαποτίσει την πολιτική ελίτ της εποχής,

Το τοπίο περιέπλεκαν και τα κερδοσκοπικά παιχνίδια που έπαιζαν οι 50(!) τράπεζες που είχαν ιδρυθεί το προηγούμενο διάστημα στο μικρό αυτό κράτος της Βαλκανικής, των οποίων το βασικό μέλημα ήταν η εκμετάλλευση της συναλλαγματικής αστάθειας και του πληθωρισμού προς όφελός τους.

Μετά και τη δυσμενή απόφαση του Συμβουλίου της ΚτΕ, που αποφαινόταν ότι το θέμα της αναστολής των τοκοχρεολυσίων έπρεπε να το λύσει η Ελλάδα μόνη της με τους ξένους ομολογιούχους, το κράτος κήρυξε την 1η Μαΐουπροσωρινό χρεοστάσιο.

Ακολούθησε στροφή της Ελλάδας αλλά και των υπόλοιπων ευρωπαϊκών κρατών στον οικονομικό εθνικισμό και στη λογική της αυτάρκειας και η Ελλάδα κατάφερε πολύ γρήγορα να σταθεί όρθια και να φτάσει στον εθινικό θρίαμβο του 1940-'41 στα βουνά της Πϊνδου.

Τμήμα ειδήσεων defencenet.gr