διπλωμάτες των μοναρχών της Ευρώπης στην Κωνσταντινούπολη έχουν εντολή να συγκεντρώσουν αρχαιότητες για διακόσμηση των ανακτόρων», ενώ ο πρεσβευτής της Αυστρίας που προωθούσε τότε τα έργα στην Βιέννη έγραφε: «Έφερα μεγάλη ποικιλία αρχαίων νομισμάτων. Τα σπουδαιότερα θα τα παρουσιάσω στον αυθέντη μου. Έχω φορτώσει ολόκληρα αμάξια, ολόκληρα καράβια με αρχαιότητες και ελληνικά χειρόγραφα. Έστειλα 240 ελληνικά βιβλία για να τοποθετηθούν στην αυτοκρατορική βιβλιοθήκη. Δεν άφησα γωνιά που να μην ψάξω για να συγκεντρώσω ό,τι είχε απομείνει». Η υπόθεση αυτή εκτυλίσσεται εκατό περίπου χρόνια μετά την Άλωση της Πόλεως (1554-1562). To 1764 ένας μαρκήσιος από την Γαλλία, ο Ντε Νουαντέλ, επισκεπτόμενος την Αθήνα δεν αρπάζει μόνον γλυπτά από τον Παρθενώνα αλλά και πάμπολλα αρχαία ελληνικά χειρόγραφα φορτώνοντάς τα σε αμέτρητα φορτία για να κοσμήσει την βιβλιοθήκη και τα γραφεία του Λουδοβίκου ΙΑ' και του Κολμπέρ. 1741. Οι Γάλλοι αρχαιοκάπηλοι φορτώνουν κρυφά ολόκληρες καραβιές μόνον από την Θεσσαλονίκη. Αλήθεια τι είχαν μέσα αυτά τα καράβια αφού όλοι οι αρχαιοκάπηλοι ξημεροβραδιάζονταν στις μονές του Αγίου Όρους όπου ως γνωστόν υπήρχαν τα πιο αρχαία ελληνικά χειρόγραφα; Την πληροφορία αυτή μας την δίδει ο Βενετός πρόξενος Maffio Ferro (25 Μαΐου 1741). Το 1788 επί Λουδοβίκου ΙΕ' καταφθάνουν στην Κωνσταντινούπολη δύο ειδικοί απεσταλμένοι της βασιλικής βιβλιοθήκης, οι κληρικοί Sevin και Fourmont, προς αναζήτηση βυζαντινών χειρογράφων. Ανάμεσα στους στόχους είναι οι βιβλιοθήκες του Αγίου Όρους και των άλλων μοναστηριών, των δραγουμάνων κ.λ.π. Εφοδιάζονται με πλαστά διαβατήρια και εμφανίζονται ως μέλη της γαλλικής διπλωματικής αποστολής. Έχουν εντολή να δράσουν με μεγάλη μυστικότητα γιατί -όπως λένε- «οι Άγγλοι θα κάνουν τα αδύνατα δυνατά για να μας προλάβουν». Στα μοναστήρια θα υποκρίνονται τους ταξιδιώτες - προσκυνητές που ενδιαφέρονται «για τους ένδοξους ιερούς τόπους και θα μεριμνήσουν για παροχή βοηθείας, στους φτωχούς αναχωρητές». Προσοχή, όμως. Μη δείξουν ότι ανυπομονούν για βιβλία και χειρόγραφα και προκαλέσουν υποψίες. Την υπογραφή την βάζει ο ίδιος ο Λουδοβίκος! Πόσο υποκριτής να ήταν άραγε ο Τόμας Ρόε που έγραφε τα εξής: «Πασχίζω να πείσω (τον Πατριάρχη) ότι τα βιβλία σκονίζονται και σαπίζουν στα χέρια των Ελλήνων, που δεν πρόκειται ούτε να τα χρησιμοποιήσουν ποτέ ούτε να τα καταλάβουν. Από την συζήτηση με τον Πατριάρχη διαπίστωσα ότι δεν έχει ιδέα για την αξία των θησαυρών της βιβλιοθήκης. Του πρότεινα να γίνει ανταλλαγή. Να μου δώσει τα παλαιά βιβλία και να του προσφέρω σύγχρονα διδακτικά. Υποσχέθηκε να μου παραχώρηση μερικά, αλλά εγώ τα θέλω όλα.»!! Άλλα και οι Ευρωπαίοι συλλέκτες - ηγεμόνες και μεγιστάνες- χρησιμοποιούν οποιοδήποτε μέσο για ν' αρπάξουν από τα ελληνικά μοναστήρια αρχαία ελληνικά χειρόγραφα. Ο λόγιος Ιανός Λάσκαρις, ανέλαβε δύο φορές μυστική αποστολή, για λογαριασμό της αυλής των Μεδίκων στην ελληνική Ανατολή για να κλέψει όσα πολύτιμα χειρόγραφα μπορούσε από διάφορες βιβλιοθήκες. Έχοντας ειδικό φιρμάνι κατόρθωσε να συγκεντρώσει 250 πολύτιμα χειρόγραφα, τα περισσότερα από το Άγιον Όρος, ενώ στο τέλος του 17ου αιώνος ο Καρδινάλιος Μαζαρίνος εξαποστέλλει στην Ελλάδα τον Κύπριο Ουνίτη Αθανάσιο τον ρήτορα που θα καταρημάξει τις βιβλιοθήκες των Μετεώρων και πολλών μακεδονικών ή θρακικών μοναστηριών. Αυτός ο εξωνημένος Κύπριος, όπως γράφει ο Πατριάρχης Ιεροσολύμων Δωσίθεος, υποκρινόμενος τον Ορθόδοξο Χριστιανό εξαπάτησε δεκάδες μοναστήρια αγοράζοντας με την οκά μεγάλο αριθμό χειρογράφων και βιβλία. Ο Γάλλος Γκαλόντ θα γράψει: «Υπάρχουν στην Κωνσταντινούπολη και τους γειτονικούς τόπους αμέτρητα ελληνικά χειρόγραφα. Βρίσκονται στα χέρια Τούρκων που τα άρπαξαν από τους Έλληνες ή στα χέρια μοναχών και παπάδων. Και οι μεν και οι δε ενδιαφέρονται για την πώλησίν των», θα πει ο τότε Γάλλος πρέσβης στην Κωνσταντινούπολη. Δυστυχώς, εξαγωγές χειρογράφων σε Ευρωπαϊκές χώρες γίνονται και από διεφθαρμένους μοναχούς. Όπως γράφει ο ιησουΐτης Τζων Μπαπτίστ Σουσιέτ σ' επιστολή του από την Σμύρνη: «Μερικοί καλόγεροι του Αγίου Όρους έβγαζαν στο σφυρί τα χειρόγραφα των μοναστηριών. Ένας απ' αυτούς μετέφερε ολόκληρο φορτίο στο Παρίσι ενθυλακώνοντας άφθονο χρυσάφι». Αυτός ο ιησουΐτης πρωτοστάτησε στην λεηλασία των βιβλιοθηκών του Αγίου Όρους!
Λεπτομέρεια; Ό,τι θέλετε σκεφθείτε. Μόνον που δεν θα έπρεπε να λησμονήσουμε να πούμε ότι το 1801 ο Άγγλος Έντουαρντ Κλάρκ κατόρθωσε να απόσπαση από την βιβλιοθήκη της μονής Πάτμου πανάρχαια χειρόγραφα, πραγματικούς θησαυρούς, ανάμεσα τους και ένα γνήσιο πλατωνικό διάλογο(!) δωροδοκώντας τον ηγούμενο. Οι κώδικες μεταφέρθηκαν με μεγάλη μυστικότητα σ' ένα καράβι για να ξεσπάσει τότε ένα μεγάλο σκάνδαλο. Και τούτο προκύπτει από το επίγραμμα που χαράχθηκε λίγους μήνες αργότερα στην βιβλιοθήκη της μονής. Είναι γραμμένο σε εξάμετρους στίχους δείγμα της υψηλής παιδείας και ελληνογνωσίας πολλών μοναχών: «Σ' αυτόν τον χώρο βρίσκονται ολόφωτα χειρόγραφα βιβλία. Για τον σοφό άνδρα είναι πολυτιμότερα από το χρυσάφι. Φύλαξέ τα λοιπόν με προσοχή περισσότερο και από την ζωή σου. Γιατί χάρι σ' αυτά έγινε περίλαμπρο το μοναστήρι»! Το 1958, ο βιβλιοθηκάριος της ιεράς Μονής Διονυσίου του Αγίου Όρους, Ευθύμιος Διονυσιάτης, έκανε γνωστή την παρουσία εγγράφου που βρίσκεται στο αρχείο της μονής, και το οποίο αναφέρει τις άθλιες οικονομικές συνθήκες που επικρατούσαν στις μονές του Αγίου Όρους, οι οποίες ανάγκασαν τους μοναχούς να πωλούν στο εξωτερικό, κώδικες που βρίσκονταν στις βιβλιοθήκες των μονών... Το έγγραφο αυτό φέρει χρονολογία 1654 ή 1694, (δεν διακρίνονται καθαρά τα γράμματα).
Πηγη
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου